Loading PDF...
Chapter Analysis
Intermediate14 pages • HindiQuick Summary
अध्याय 'शब्दरूपाणि' में संस्कृत भाषा के विभिन्न शब्द रूपों की विस्तार से व्याख्या की गई है। इसमें विभक्ति के आधार पर शब्दों के रूपों की तालिकाएँ प्रस्तुत की गई हैं। यह अध्याय विद्यार्थियों को संस्कृत व्याकरण में मम, अस्मद आदि के विभक्ति रूप समझने में सहायता करता है। संस्कृत में शब्दों का सही उपयोग और उनकी संरचना का ज्ञान इस अध्याय के माध्यम से प्रदान किया गया है।
Key Topics
- •शब्दरूप
- •विभक्ति के प्रकार
- •संस्कृत व्याकरण
- •अकारान्त, इकारान्त रूप
- •प्रथमा द्वितीया
- •तकृतीया चतुर्थी
- •पञ्चमी षष्ठी सप्तमी
- •संस्कृति में शब्द संरचना
Learning Objectives
- ✓विभिन्न शब्दों के रूपों को समझना।
- ✓संस्कृत व्याकरण के नियमों का पालन करना।
- ✓शब्दरूपों का सही प्रयोग करना।
- ✓विभक्ति के आधार पर वाक्य निर्माण।
- ✓प्रत्येक शब्द का सही उच्चारण।
- ✓संस्कृत में वर्तनी की शुद्धता अर्जित करना।
Questions in Chapter
शब्दरूपः का उदाहरण देकर समझाएँ।
Answer: उदाहरण: रामः, रामम्, रामेण, रामाय, रामात्, रमे, रामस्य, रामे" आदि विभक्तियों में।
Page 125
विभक्तियों के आधार पर 'गज' शब्द के रूप दें।
Answer: गजः, गजम्, गजेन, गजाय, गजात्, गजे, गजस्य, गजे" आदि।
Page 132
Additional Practice Questions
"दिवाः" शब्द का विभक्ति रूप दें।
mediumAnswer: दिवाः, दिवम्, दिवा, दिवाभिः, दिवायाम्, दिवात्, दिवस्य, दिवस्मिन्।
'सुर्य' शब्द का विभक्ति रूप क्या है?
mediumAnswer: सूर्यः, सूर्यम्, सूर्येण, सूर्याय, सूर्यात्, सूर्ये, सूर्यस्य, सूर्ये।
'जल' शब्द के विभक्ति रूप क्या हैं?
mediumAnswer: जलम्, सेवन, जलाएण, जलाय, जलात्, जले, जलस्य, जले।
संस्कृत में 'माता' शब्द के रूप क्या हैं?
mediumAnswer: माता, मातरम्, मातरा, मातृभ्याम्, माता, मातरः।
व्याकरण में 'पुस्तक' शब्द का विभक्ति रूप दें।
mediumAnswer: पुस्तकः, पुस्तकम्, पुस्तकेन, पुस्तकाय, पुस्तके, पुस्तकस्य, पुस्तकेत।